Toekomst van de radio

Er is de afgelopen weken veel gediscussieerd over de toekomst van de radio. Eerst op NPOX, waar ook het Wereld Audio Festival was en een week later bij een bijeenkomst van mijn studie.
Ondanks de discussies was iedereen het toch wel eens over de toekomst van de radio. Radio blijft. Het is echter de vraag hoe de luister in de toekomst de reportages tot zich neemt.

En hoe die reportages tot stand komen. Op het NPOX mocht ik als 'echte radioman' in een gesprek met Henk Hagoort, de grote baas van de Nederlandse Publieke Omroep, de stelling verdedigen dat radio het mooiste medium is. Door presentator Joost Karhof werd ik vanwege die stelling in een hoek gedreven waar ik me eigenlijk niet gemakkelijk voelde. Hij deed alsof ik, ondanks mijn jonge leeftijd, een oude conservatieve verstokte radiomaker ben. Mijn pleidooi voor de radio is echter niet een pleidooi tegen multimediaal werken. Het is een pleidooi voor kwaliteit. Ik vind dat iedereen moet doen waar hij goed in is. De een is goed in het tikken van stukjes voor de krant, de ander kan zijn verhaal beter met beeld vertellen en ik doe dat met geluid (met 'audio', want dat schijnt het nieuwe hippe woord te zijn). Het gaat volgens mij absoluut ten koste van de inhoud, wanneer je een verslaggever op pad stuurt voor meerdere mediums tegelijk. Wie èn een verslag voor de krant èn voor de radio moet maken, kan aan beide maar de helft van zijn tijd besteden. Dat wordt dus twee keer een verslag 'afraffelen' om de deadline te halen. "Stuur mij dan ook maar niet met een camera op pad", zo sprak ik. Waarmee ik niet wil uitsluiten dat ik, met de kleine camera op mijn mobiel, niet af en toe een filmpje zal maken voor internet. Gewoon door op 'rec' te drukken bij een leuke of nieuwswaardige gebeurtenis. Een filmpje van een minuut of zo voor internet. Maar dat is iets anders dan een echt verslag of een reportage voor tv.

Nééhéé nogmaals: radio zal in de toekomst niet verdwijnen. Al was het alleen maar, omdat mensen in de auto, met de auto in de file of klussend in het schuurtje, radio zullen blijven luisteren. Toepassingen op mobiele telefoons en mp3 spelers zullen dat zelfs bevorderen, net als het internet. Steeds vaker luisteren mensen naar de radio, als zij staan te wachten op de bus, naar school fietsen of met de trein reizen. Daar waren we het dus over eens. Ik pleitte voor nog een Nederlandse nieuwszender. Een pleidooi voor meer diversiteit naast de huidige twee nieuwszenders in de Nederlandse ether. Dat hoeft, zoals mijn leermeester Kees Schaepman mijn stelling verwoord in zijn blog, niet persé een extra publieke zender te zijn. Dat kan namelijk best een commerciële nieuwszender zijn. Zolang het maar is voor een doelgroep die nu nog niet wordt bediend (en die is er volgens mij). Ik vind namelijk dat Radio1 in een onmogelijk spagaat zit. Zij hebben de opdracht de gehele Nederlandse bevolking van nieuws te voorzien. Idealiter is dat dan dus radio voor zowel een twintiger, maar ook voor zijn grootouders. Momenteel zie je daardoor te vaak dat Radio1 (gemiddelde leeftijd van de luisteraar 58,7 jaar) jong en jeugdig probeert te doen, wat ten koste gaat van de kwaliteit. Ik denk dat er ruimte is voor meer nieuwsradio tussen de uitersten BNR en Radio1. Het is overigens niet noodzakelijk dat daar een extra zender voor wordt opgetuigd, het kan ook zoals de BBC dat doet. Zij bieden radio via verschillende digitale kanalen aan, verschillende genres, voor elk wat wils.

“Weet je wat? Ik loop gewoon naar binnen!”

Wat gaat er gebeuren met de gefuseerde ziekenhuizen van Lelystad en Emmeloord? Falende managers, rivaliteit tussen de artsen en slechte zorg. In de auto richting Flevoland probeerde ik in de file wat oude krantenartikelen te lezen om een beeld te krijgen van de situatie. De eindredacteur had me op pad gestuurd, met de boodschap dat er eindelijk bekend gemaakt zou worden wie de bijna failliete IJsselmeerziekenhuizen zou gaan redden.
Bij aankomst bleek de situatie toch anders. Voor de deur van het ziekenhuis stonden een aantal camera's en journalisten te posten in de hoop 'nieuws te scoren'. Mij leek het verstandiger binnen eens een kijkje te nemen. Daar bleek dat er waarschijnlijk helemaal geen redder voor het ziekenhuis gevonden was. Ik kreeg echt een beetje een kuifje gevoel: ik speurend naar nieuws in het ziekenhuis. Rondhangen, oren spitsen en praatjes maken. Al kreeg ik ook het gevoel zo'n typische gehaaide journalist te zijn. Het teleurgestelde geëmotioneerde personeel wilde namelijk niet praten, maar door trouwe hondenogen op te zetten, kon ik toch wat informatie los weken. Dat heb ik ook meteen maar live op de zender verteld. En toen was het wachten op de persconferentie. De ruimte waar de pers bijeen gekomen was, leek meer op een tv-studio van de lokale omroep dan op een vergaderzaal van een ziekenhuis. Na afloop weer direct 'live' om het laatste nieuws te vertellen. In de auto terug naar Amsterdam, vroeg ik me af, waarom ik me nu zo overduidelijk journalist voelde. Kwam het door mijn eigen gang te gaan en de ander journalisten niet te volgen? Of kwam het enkel door het gevoel 'erbij' te zijn?En zo liep het (voorlopig) af.

managers en 'rot jochies'

Is het de schuld van de media? Die vraag hoor je steeds vaker. Gisteravond zat ik op de sofa van de van oorsprong Antilliaanse psychiater Glen Helberg. En eigenlijk ging ons hele gesprek over beeldvorming, al bleef dat onbenoemd. Antillianen die voor overlast zorgen in de grote steden beheersen al lange tijd het nieuws, krantenkoppen met vette letters. Er moet volgens een aantal burgemeesters van de zogeheten Antillianen gemeenten dan ook een speciale Verwijsindex Antillianen komen. Helberg is niet alleen psychiater maar ook voorzitter van het Contact Orgaan Antilliaanse Nederlanders. Hij vindt zo'n verwijsindex pure discriminatie. Natuurlijk zijn er problemen met Antilliaanse jongeren, maar dat is niet alleen hun schuld vindt Helberg. Volgens hem is het ook de schuld van de Nederlandse overheden én van de media.
Update: De VIA komt er niet.

Even zag het er naar uit dat ik deze week niet alleen op de sofa van een psychiater zou kunnen zitten. De troon van de koningin, in de Ridderzaal in Den Haag, lag namelijk binnen handbereik. Van dichtbij viel deze echter zo tegen - de achterkant is gemaakt van spaanplaat- dat ik er toch maar niet op ben gaan zitten. Ik was in de Ridderzaal voor de Overheids-manager van het jaar verkiezing, of te wel de Grootste Bureaucraat van Nederland Award. Vlak voor de bekendmaking belandde ik samen met de 3 kandidaten in een pikdonker gewelf achter de ridderzaal, luister maar. "Winnaar Bert Keijts heeft eigenlijk meer macht dan ik", vertelde minister Camiel Eurlings van Verkeer me na afloop.

Naast de verkiezing werd ook een convenant ondertekend tussen de Rijksoverheid en SHELL Nederland over de uitwisseling van managers. Die ondertekening was de start van het programma uitwisseling overheid-bedrijfsleven met als doel het intensiveren van contacten op managementniveau en daarmee de samenwerking te bevorderen gericht op het functioneren van de kenniseconomie. Klinkt behoorlijk saai, maar het gesprek dat ik erover voerde met president-directeur Peter de Wit van Shell Nederland, werd toch leuk. Hij was een beetje hees, maar straalde passie en engagement uit.

"Radio is het mooiste medium dat er is."

Het is een leus die ik het afgelopen jaar, als student radiojournalistiek aan de UvA, vaak heb gebruikt. Meestal was dat recht uit het hart, soms ook om te provoceren. Want ja, tegen het geweld van schrijvende- en tv-journalisten is vaak moeilijk in te gaan. Maar ik meen het wel. Radio vind ik heel bijzonder, en dat is om meerdere redenen.

Allereerst is radio snel. Als er nieuws te melden is, bij bijvoorbeeld een gebouw dat in vlammen op gaat, hoef je de schuif van de microfoon maar open te zetten en je bent 'on air'. Een journalist die voor de krant werkt moet wachten tot de krantenjongen de brievenbus bereikt heeft, voordat de lezer zijn mooi geconstrueerde zinnen kan lezen. En natuurlijk is internet snel, maar een bericht kun je pas plaatsen als het af geschreven is en achter de laatste zin een punt staat. Op de radio kun je bij 'breaking news' gewoon beginnen te vertellen wat bekend is, zonder te weten waar het schip strand. Maar goed, daar wordt berichtgeving misschien niet persé mooier van, bij echt nieuws is radio dus wel snel en het levert wel spannende radio op.

Radio is ook veel dichter op de huid. De stem van iemand verraadt vaak veel over de persoon. Niet alleen is aan de stem te horen waar iemand vandaan 'kump', ook kun je horen of iemand zenuwachtig is, gepassioneerd, zeker van zijn zaak of bijvoorbeeld bedroefd. Radio is dan ook heel 'echt'. Daar kan een schrijvend journalist niet aan tippen. Al zet die de woorden van de geïnterviewde nog zo realistisch op papier, het is natuurlijk lang niet zo levensecht als de eigen stem. Het is een constructie, een weergave van het eerder gevoerde interview.

Beeld is vaak overbodig. Beeld leidt vaak zelfs af, want vaak moeten 'knipjes' in het ruwe materiaal verborgen worden. Dat gebeurt door deze met andere beelden te versnijden. Wie erop gaat letten, ziet bij een televisie-interview van een minister voortaan alleen nog maar de beelden van: voorbijgangers, de viskraam naast de Tweede Kamer, friet etende bejaarden en een overvliegende helikopter. Beeld is, tenzij er twee vliegtuigen in de Twin Towers vliegen, heel vaak meer 'opvulling' dan echt extra informatie.

Maar de belangrijkste reden waarom radio het mooiste medium is, is de verbeelding. Radio is levensecht, maar laat tegelijkertijd nog wat te raden over. Dit maakt radio zo'n uitzonderlijk medium. De luisteraar mag namelijk zijn verbeelding gebruiken om invulling te geven aan dat wat hij hoort. Dat is extra spannend bij een reportage met veel geluiden en stemmen. Maar zelfs bij een studiogesprek kun je als luisteraar voor je zien hoe de interviewer en geïnterviewde tegenover elkaar zitten. Een kuchje, een glas met water dat wordt neergezet, knisperende blaadjes papier én dan die stemmen. Genoeg om je fantasie te prikkelen.

Genoeg redenen danook, waarom het zo'n genot is om naar de radio te luisteren. Genoeg redenen om nog harder mijn best te doen om mooie radio te maken.

"En daarmee laat ik u over aan de verpozen die de radio u pleegt te bieden."

top of flop? Amber Alert

De gehele Nederlandse pers was uitgelopen voor de presentatie van Amber Alert. Frank Hoen de bedenker en initiatiefnemer werd dan ook een beetje zenuwachtig van alle aandacht. Toen hij na zijn speech geen applaus kreeg (journalisten klappen niet) zag je de spanning in zijn gezicht stijgen: 'heb ik iets gruwelijk fout gedaan?', leek hij zich af te vragen. Nee, hij deed het prima, zijn presentatie was geestig en oprecht vanwege zijn enthousiasme en onervarenheid. Maar toch denk ik dat Amber Alert niet het succes gaat worden waar Hoen, de politie en minister Hirsch Ballin op rekenen. Want wie zit er nu te wachten op een sms over een vermist kind waar je ook nog eens 25eurocent voor moet betalen? Ondanks het nobele streven van het opsporingssysteem denk ik dat te weinig mensen zich zullen aanmelden om het een succes te laten zijn.

Deze reportage maakte ik erover

En toen kwam er vervolg nieuws:
"DEN HAAG - Het nieuwe waarschuwingssysteem voor kindontvoeringen, Amber Alert, is nu al een groot succes." (13:26, 19-11-08)

Op het risico af dat het er nu nog sterker op gaat lijken dat ik dit positieve initiatief Amber Alert geen warm hart toe draag, toch de volgende kanttekening. 50.000 aanmeldingen in de eerste week van Amber Alert, is dat nu werkelijk zoveel als alle media melden? Er was heel veel media aandacht bij de lancering van 'Amber', dan is het niet vreemd als er in zo'n eerste week nog wel een aantal aanmeldingen is. Bedenk echter dat bij 50.000 aanmeldingen slechts 0.3% van de Nederlanders mee doet. Of daardoor sneller kinderen worden opgespoord, durf ik te betwijfelen. Volgens mij kopieerden de media massaal een ronkend persbericht van de initiatiefnemers met de woorden: 'groot succes' en 'ruim 50.000'. Zo genereerden deze weer extra gratis publieke aandacht; en dat is dan wel weer een succes.

Een paar oude items

Deze items zijn alweer ff geleden gemaakt, maar daarom niet minder mooi/interessant!
De volgorde is willekeurig (of toch niet?).

-Loktiener (is eens wat anders..)
De loktiener is nog maar net geboren, maar lijkt toch alweer een voorbij station. Want kan je een minderjarige als lokmiddel een winkel in sturen? De PvdA vindt van wel. De partij wil namelijk dat tieners gaan controleren of winkeliers zich houden aan het verbod om aan jongeren onder de zestien jaar alcohol te verkopen.
BNR verslaggever Job Jan Altena ging met twee eigen loktieners de supermarkt in

-Weer panden verzakt aan Vijzelgracht

In het centrum van Amsterdam zijn gisteravond opnieuw panden ontruimd die dreigen te verzakken vanwege de aanleg van de Noord-Zuid-lijn.

Tientallen bewoners van de Vijzelgracht moesten worden geëvacueerd. Onder hen waren ook gezinnen met kinderen. In juni werden ook al 4 panden ontruimd na een lek in een damwand van de nabijgelegen bouwput. De gemoederen liepen gisteren bij de bewoners hoog op, zo merkte BNR-verslaggever Job Jan Altena. Eerst sprak hij nog met Marga Olijkan van de brandweer. Verslag vanaf de Vijzelgracht

-Nog meer 'huizen nieuws': Woningmarkt van het slot.
Geld blijkt opnieuw het laxeermiddel om de doorstroming op de woningmarkt op gang te brengen. De politiek volgt met argusogen een experiment dat op 1 oktober begint. Vier woningcorporaties en de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting bedachten 'huur op maat'. Hoe dat werkt hoor je hier!

-Daar wil je toch niet wonen!
Als het aan Rijkswaterstaat ligt wonen mensen straks net zo graag aan de snelweg als aan het water. Rijkswaterstaat voert een onderzoek uit naar de bestaande ideeën om Nederlanders enthousiaster te krijgen voor wonen aan de ring.

-hier kun je niet meer wonen.. en ook niet meer studeren!
De brand in het gebouw van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft is nog steeds niet onder controle. De brand is zelfs overgeslagen naar een naastgelegen gebouw. De brandweer had zich al teruggetrokken omdat het gebouw niet meer te vertrouwen is.
Volgens de brandweer bestaat de kans dat het gebouw als verloren moet worden beschouwd.
Volgens BNR verslaggever Job Jan Altena is er kans op instorting.

-Hufterig gedrag op de werkvloer
Pennen, pakken papier, maar ook duizenden euro's worden weggesluisd. Hufterig gedrag, maar we maken er ons bijna allemaal schuldig aan. Jaarlijks stelen werknemers voor miljarden van de baas. Het aantal particuliere recherchebureaus steeg vorig jaar dan ook met 30 procent. Jos Meekel van Hoffmann bedrijfsrecherche speurt naar hufters op het werk

-Walk the World
Voor slechts 20 eurocent krijgt een kind in een ontwikkelingsland een gratis maaltijd op school. Daarom liepen gisteren in Rotterdam duizenden mensen mee aan de wereldwijde sponsorloop Walk the World. De opbrengst gaat naar het wereldvoedselprogramma van de VN. In Nederland word de sponsorloop georganiseerd door TNT, DSM en Unilever. Ik sprak in Rotterdam met de topmannen

Voor het eerst 'echt' nieuws gemaakt!

Op het PvdA congres in Breda kom je verrassend genoeg om de haverklap linkse politici tegen. Daarmee maak je dan als jonge hond maar wat graag een praatje. En zo hoor je nog eens wat. Zo verklapte een energieke Jan Pronk dat hij eigenlijk dolgraag lijsttrekker wil zijn voor de PvdA in het Europees Parlement, maar dat hij dat alleen doet als 'ze' hem vragen. Maar dat is niet gebeurd, vandaar dat ik het nu wel hier kan opschrijven. Echt nieuws kwam er van het gesprek dat ik hield met Frans Timmermans

beluister het hier

Er kwam zelfs een PERSBERICHT van:

Kabinet houdt vast aan Europees Verdrag

Staatssecretaris Timmermans van Europese Zaken vindt dat de EU moet vasthouden aan het Europese Verdrag, zoals dat er nu ligt. Timmermans reageert daarmee op de afwijzing van dat verdrag door Ierland, in het referendum van afgelopen donderdag.

Nieuwe onderhandelingen over het EU-verdrag wijst het kabinet van de hand, omdat dan "alles weer ter discussie komt te staan", aldus de staatssecretaris op BNR Nieuwsradio. Timmermans wijst erop dat de bestaande verdragstekst voor Nederland "het optimum" is.

Reportage voor VPRO vanuit Brussel

Het volgende verhaal maakte Tjitske, mijn medestudente, en ik samen tijdens onze stage bij de VPRO. Een politiek verhaal gemaakt in Brussel. Er zijn weinig dingen leuker om te maken!

Het Europees Parlement viert zijn 50e verjaardag en trakteert zichzelf op een eigen tv-kanaal. Vergaderverslagen, interviews en reportages; het is binnenkort allemaal te zien zijn op EP-tv.
Job Jan Altena en Tjitske Mussche maakten een rondgang door het Europees Parlement in Brussel. Daar spraken zij met twee politici, twee journalisten en een professor. Rinus van Schendelen is hoogleraar politicologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en als expert op het gebied van Europese politiek regelmatig te vinden in Brussel. Aan hem de vraag: waarom is het zo belangrijk om in de media aandacht te besteden aan Brusselse politiek?

luister na ongeveer 33 minuten in deze link

Update!